Cusinu

À prupositu di testwiki
Versione di e 26 ott 2022 à e 18:05 da imported>EN-Jungwon (Da veda dinò: clean up, replaced: [[Category: → [[Categoria: using AWB)
(diff) ← Versione menu ricente | Ultima revisione (diff) | Versione più nova → (diff)
Vai alla navigazione Vai alla ricerca
Datu un triangulu rittangulu, u cusinu d'un angulu acutu hè difinitu com'è u rapportu trà i lunghezzi di u catetu aghjacenti à l'angulu è di l'iputenusa

In matematica, in particulari in trigunumitria, datu un triangulu rittangulu, u cusinu di unu di i dui anguli interni aghjacenti à l'iputenusa hè difinitu com'è u rapportu trà i lunghezzi di u catetu aghjacenti à l'angulu è di l'iputenusa.

Di manera generali, u cusinu d'un angulu α, aspressu in gradi o radianti, hè una quantità chì dipendi solu da α, custruita usendu a circumfarenza unitaria.

Difiniscendu com'è cos(x) u valori di u cusinu in l'angulu x, s'otteni a funzioni cusinu, una funzioni trigunumetrica di fundamintali impurtanza in l'analisa matematica.

Difinizioni

In u triangulu rossu nantu à a figura, u cusinu di x hè datu da: cosx=OC Più in generali, si difinisci u cusinu pigliendu una circumfarenza di raghju unitariu è una mezaretta chì esci da l'urighjina chì forma un angulu x incù l'assu di l'ascissi com'è nantu à a figura. U cusinu di l'angulu x hè difinitu cusì com'è u valori di a cuurdinata x di u puntu d'intarsizioni trà a mezaretta è a circumfarenza (nantu à a figura, hè a lunghezza di u sigmentu OC).

A tavuledda siguenti esponni i principali valori nutevuli assunti da a funzioni cusinu:

x in radianti 0 π6 π4 π3 π2 π 3π2 2π
x in gradi 30° 45° 60° 90° 180° 270° 360°
cos(x) 1 32 22

12 || 0 || -1 || 0 || 1

Esisti un'antra difinizioni di cusinu in rilazioni à i rutazioni: u cusinu d'un angulu x hè u cumpunenti longu l'assu di l'ascissi di u virsori i, virsori di l'assu x, ghjiratu di x.

Funzioni cusinu

A funzioni cusinu hè difinita assucendu à x u cusinu di l'angulu x (rapprisintatu in radianti), è hè indicata incù f(x)=cosx. Apposta ch'è x è x+2kπ difiniscini u stessu angulu par qualsiasi k intreiu, a funzioni cusinu hè una funzioni piriodica di periodu 2π (induva 2π hè l'angulu ghjiru). A curva di u graficu di sta funzioni hè dinuminata cusinusoidi. L'insemu di variabilità di a funzioni cusinu hè [1,1], veni à dì applichendu 'ssa funzioni à qualunqua numaru riali s'otteni sempri un numaru riali cumpresu trà 1 è 1, estremi inclusi.

Ripprisintazioni grafica d'una cusinusoidi.


Cusinu è sinu

Valori principali (cusinu, sinu)

Trà sinu è cusinu esisti a rilazioni fundamintali, ditta equazioni fundamintali di a trigunumitria, o unità guniumetrica:

sin2x+cos2x=1,

chì hè cunsiquenza di u tiurema di Pitagora.

Prubità analitichi di u cusinu

A dirivata di a funzioni cusinu hè l'oppostu di a funzioni sinu. T'avemu dunqua: (cosx)=sinx.

Quissa pò essa dimustrata applichendu una formula di prustaferesi par calculà a limita di u rapportu incrimintali di u cusinu:

cos(x+h)cosxh=2sin2x+h2sinh2h=sinh2h2sin(x+h2)h0sinx[1].

A dirivata siconda di u cusinu hè a funzioni stessa cambiata di segnu:

(cosx)=cosx,

par via di cunsiquenza, a funzioni cusinu com'è a funzioni sinu) risolvi l'equazioni diffarinziali

y+y=0,

chì discrivi u motu d'un uscillatori armonicu ideali libaru.

A funzioni cusinu hè una funzioni à dirivati equilimitati (s'hà infatti |y(k)|1 per ogni k), ed hè par via di cunsiquenza analitica; a so espansioni in seria di Taylor hè: cosx=1x22!+x44!x66!+ =n=0(1)nx2n(2n)!

par ogni x riali.

In analisa matematica 'ss'ugualità hè à spessu usata par difiniscia u cusinu. Listessa seria difinisci u cusinu com'è funzioni olumorfa annantu à tuttu u pianu cumplessu.

Equazioni fundamintali rilativi à u cusinu

Vali a siguenti formula d'addizionisuttrazzioni) d'archi:

cos(x±y)=cosxcosysinxsiny,

è in particulari a formula di duplicazioni

cos(2x)=cos2xsin2x=12sin2x=2cos2x1.

I siguenti sò i furmuli di prustaferesi rilativi à u cusinu:

cosx+cosy=2cosx+y2cosxy2,
cosxcosy=2sinx+y2sinxy2.

Vali ancu a catena di disugualità:

0<xcosx<sinx<x par 0<x<π2.

Si cunsidareghja a circumfarenza unitaria, è sii 0<x<π/2, com'è nantu à a figura.

Si tracci a mezaretta chì esci da l'urighjina chì forma un angulu x (antiurariu) rispettu à u mezassu pusitivu di l'ascissi. Tandu i cuurdinati di u puntu d'intarsizioni P di a mezaretta incù a circumfarenza sò (cosx,sinx). Si traccia u sigmentu chì unisci P à u puntu A=(1,0). Sii inoltri T u puntu d'intarsizioni trà a mezaretta è a retta d'ascissa 1 (assu di i tangenti). T hà cuurdinati (1,tanx).

Si nota ch'è u triangulu POA hè strittamenti rinchjusu in u sittori circulari POA, u quali hè rinchjusu strittamenti in u triangulu TOA. Vali tandu a disugualità di i rispittivi arii (si ricorda ch'è x hè l'angulu, aspressu in radianti):

0<12sinx<12x<12sinxcosx,

veni à dì

0<sinx<x<sinxcosx.

Da a prima parti di a disugualità si ricava ch'è 0<sinx<x, mentri cunsidarendu a siconda, dividendu veni à dì par sinx (ciò chì hè pussibuli parchì sinx>0), s'utteni:

1<xsinx<1cosx,

veni à dì

sinxcosx<xcosx<sinx,

induva à a fini s'hè multiplicatu par sinx è par cosx, ciò chì priserva u versu di a disugualità parchì sò tremindù pusitivi. Ricapitulendu i risultati,

0<xcosx<sinx<x.

Q.E.D..

}}

Esisti ancu una'idantità trigunumetrica chì metti in rilazioni a funzioni cusinu à a funzioni tangenti:

cosx=1τ21+τ2 incù τ=tanx2[2].

st'idantità si svela di fundamintali impurtanza in a risuluzioni d'equazioni guniumetrichi in a quali a scunnisciuta figura com'è argumentu sii d'un sinu sii d'un cusinu (o di funzioni dirivati da quiddi). Esisti, infatti, un'idantità analoga par ciò chì riguarda u sinu, ciò chì parmetti a risuluzioni di l'equazioni incù a scunnisciuta τ. Di listessa manera, si pò sfruttà sta rilazioni par u calculu di i primitivi di funzioni guniumetrichi.

Difinizioni currilati

  • U reciprocu di u cusinu (difinitu induva u cusinu hè diffarenti da zeru) hè a secanti:
secx=1cosx.

Urighjina di u nomu

U terminu cusinu stà par "cumplimintariu di u sinu". Infatti, par anguli trà 0 è π/2, u cusinu d'un angulu hè u sinu di l'angulu cumplimintariu, veni à dì :cosx=sin(π2±x). sta rilazioni, chì si ricava da i furmuli di somma d'archi, hè valida par ogni x; eppuri a nuzioni giumetrica d'angulu cumplimintariu s'applicheghja solu l'anguli pusitivi, è dunqua cumpresi trà 0 è π/2.

Noti

  1. L'ultimu passaghju faci usu di u limita nutevuli:
    limx0sinxx=1,
    chì si pò dimustrà giumitricamenti.
  2. Infatti s'hà, in virtù di l'unità guniumetrica è dividendu par cosx (affinch'è ùn fussi micca nullu), l'idantità
    cos(2x)=cos2xsin2x=cos2xsin2xcos2x+sin2x=1tan2x1+tan2x.

Da veda dinò

Fonti

'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.